Osman Nazım Kara'nın Yüksek Lisans tezi ses getirdi. - Konya Ekspres HaberKonya Ekspres Haber

SON DAKİKA

Osman Nazım Kara’nın Yüksek Lisans tezi ses getirdi.

Bu haber 21 Temmuz 2021 - 0:37 'de eklendi ve 295 views kez görüntülendi.

Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi Osman Nazım KARA hazırlamış olduğu “Yerel Basın Işığında: 27 Mayıs Askeri Müdahalesinden Adalet Partisi İktidarına Konya’da Yapılan Seçimler” isimli Yüksek Lisans Tezi ile 27 Mayıs askeri müdahalesi sonrasındaki tarihsel sürece dönemin yerel gazeteleri ve arşiv belgelerinden hareketle “Konya” özelinde ışık tuttu.

Konya’nın tarihi misyonuyla Türk siyasi hayatının şekillenmesinde önemli bir yeri olduğu üzerinde duran genç araştırmacı, 27 Mayıs Askeri Müdahalesinin Konya’daki yansımaları ve sonrasındaki ilk seçim süreciyle ilgili şunları söyledi;

Askeri Müdahale Sonrası Konya’daki Durum…

27 Mayıs askeri müdahalesi, tüm ülkede olduğu gibi ilk andan itibaren Konya’da da etkilerini hissettirmiş şehrin yönetimi Konya Garnizon Komutanlığınca ele alınmıştır. Ayrıca şehirde bulunan mülki idareciler arasında da sık sık görev değişimleri yaptırılarak müdahale sonrasında şehirde düzen ve kontrol sağlanmaya çalışılmıştır.  

Askeri müdahaleye karşı tepkiler Konya’da minimum seviyededir. Oluşan tepkiler genelde ilçelerde veya köylerde daha önce DP kadrolarında görev almış kişiler tarafından gösterilmiş, bu kişiler kolluk kuvvetlerince gözaltına alınmaktan kurtulamamışlardır. Müdahaleye halkın çoğunluğunun tepkisi ise ılımlı olmuştur. Tabii bunda oluşan ortamın da etkileri büyük oranda mevcuttur. Konya’da bulunan pek çok dernek, kuruluş veya vatandaşlarca müdahaleyi destekleyici organizasyonlar düzenlenirken MBK bildirileri çerçevesinde yurt genelinde başlatılan “27 Mayıs’ı Benimsetme Çalışmaları” kapsamında, askeri müdahale Konya merkez başta olmak üzere tüm ilçe, kasaba ve köylerde şehirde görev yapan öğretmenlerin katılımıyla oluşturulmuş olan ekipler aracılığıyla Konyalılara anlatılmıştır. Bu anlatımlarda özellikle 27 Mayıs’ın anlamı, amacı, hiçbir zümreyi hedef almadığı ve MBK hükümetinin tüm ülkenin hükümeti olduğu konuları üzerinde durulmuştur. Ayrıca şehirde “Köylere Gazete” isimli bir kampanya başlatılarak şehir merkezinde okunan gazetelerin Valiliğe teslimi ile köylere yollanması istenilmiş böylece yaşanan gelişmelerden kırsal kesimlerde bulunan vatandaşlarında haberdar olmaları sağlanmak istenilmiştir.

Konya’da Yeni Siyasal Hayatın Dizayn Edilişi…

Tabi ki yukarıda kısaca değindiğim ortam 17 aylık askeri vesayet süreci içerisinde ortaya çıktı. Birde vesayetten demokrasiye geçiş süreci var ki bu süreçte Konya’da adeta bir siyasal yarış ve demokrasi şöleni hakim. Müdahalenin ilk anından itibaren Demokrat Parti Konya Teşkilatı bir kovuşturmaya tabii tutulmuştur. Teşkilatın il merkezinde kolluk kuvvetlerince defalarca aramalar gerçekleştirilirken şehirde DP’nin faaliyetlerinin araştırılması için birde komisyon kurulmuştur. Zaten kısa bir süre sonrada mahkeme kararı ile DP kapatılmış, Konya Teşkilatının faaliyetleri de son bulmuştur. Ocak 1961’e girilip MBK tarafından yeni siyasi partilerin kuruluşuna izin çıkınca da Konya’da hareketli günler başlamıştır. Bu süreçte ülke genelinde dört parti mevcut bunlar askeri müdahale sonrasında siyasal yaşamına devam eden CHP ve CKMP ile 1961’in Ocak ayında kurulan AP ile YTP.

Askeri müdahale sonrasında Konya siyasetinde başat parti Samet Kuzucu’nun il başkanlığını yaptığı CHP’dir, Bu durumda tabii ki 27 Mayıs’ın CHP’ye bir etkisinin olmayışı büyük rol oynamaktadır. Öyle ki parti müdahale sonrasında tüm kadrolarıyla Konya’da hazırdır. 27 Mayıs öncesinde/sonrasında Türk siyasetinde yer alan bir diğer parti de CKMP’dir. Osman Bölükbaşı’nın partisi Konya’da yenilenme kararı almış ve adeta yeni bir parti kurarcasına çalışmalar yürütmüşlerdir. Partinin İl Başkanı ise Mustafa Özaydın’dır. 27 Mayıs’ın Türk siyasetine armağanları olan AP ve YTP ise Konya’da teşkilatlanma çabası içerisindedirler. Kendisini DP’nin devamı olarak lanse eden AP, kuruluşundan iki buçuk ay sonra Konya’da teşkilatını oluşturmuştur. Konya’ya öncelik verilmesinin sebebi şehirdeki DP’lilerin potansiyelinin yüksek olmasıdır. Olası bir seçimde bu kitleden destek alınabilir. AP’de İl Başkanlığına Sait Sina Yücesoy getirilmiştir. Bu görevin Yücesoy’a verilme nedeni 27 Mayıs öncesinde herhangi bir siyasi kariyerinin olmamasıdır. Yani askerlerin kafasında geçmişe dair bir soru işareti bırakmama amacı güdülmüştür. Bir diğer yeni parti YTP, teşkilatını kuruluşundan bir buçuk ay sonra gerçekleştirmiştir. Partinin İl Başkanlığına Doktor Talha Demirağ getirilmiştir.

Anayasa Referandumu ve Konya…

Türk halkı askeri müdahale sonrasında sandık başına ilk kez 9 Temmuz da yapılan anayasa referandumu ile gitmiştir. Yaptığımız tespitlere göre Konya’da referandum öncesi tüm propaganda faaliyeti MBK direktiflerince yürütülmüş, siyasi partiler bu süreçte sessiz kalmıştır. Öyle ki MBK referandum öncesinde Emniyet Genel Müdürlüğü aracılığıyla gizli bir araştırma yaptırmış ve şehrin anayasaya karşı genel tavrı üzerine fikir edinilmeye çalışılmıştır. MBK, referanduma gidilen zaman diliminde basın üzerinde de etkisini hissettirmiş ve yerel basın aracılığıyla Konyalı vatandaşlar anayasaya evet oyu vermeye davet edilmiştir. Bu süreç içerisinde hiçbir şekilde hayır propagandası yapılmasına fırsat bırakılmamış, Şartlar evet oyları üzerine oluşturulmuştur. MBK’nin bu çabaları sonuç vermiş Konya’da %62 oranında anayasaya evet oyu çıkmıştır.

Konya’da Askeri Vesayetten Demokratik Hayata Geçiş….

Anayasa referandumu ile Türk milleti 1961 anayasasına evet diyerek genel siyasal tercihini ortaya koymuştur. Anayasanın kabulü ile yeni hazırlanan seçim kanunu da kabul edilmiştir. Böylece ülkede yeni seçimler beklenilmeye başlanmıştır. Tüm ülkede olduğu gibi Konya’da da seçim yarışı başlamıştır.

AP ve YTP‟nin seçim stratejilerine baktığımızda AP‟li adaylar Konyalı vatandaşlara karşı gelişmekte olan bir parti oldukları yönünde söylemler geliştirmişler ve partilerine her geçen gün katılımların çoğaldığını söyleyerek vatandaşları ikna etmeye çalışmışlardır. Süreç içerisinde DP üzerine herhangi bir söylemde bulunulmamıştır. YTP’de propaganda süreci farklı bir şekilde gelişmiştir. YTP Konya İl Teşkilatı’nda seçim dönemi boyunca çalkantılı ve tartışmalı günler yaĢanmıĢ seçim çalışmaları istifa açıklamalarının gölgesinde kalmıştır. Bundan dolayı partinin politikaları yeterince Konyalı vatandaşlara anlatılamamıştır. Ancak partinin Konya mitinginde DP‟’i seçmenlere mesajlar verilerek Şehirdeki oy miktarının arttırılması sağlanmaya çalışılmıştır.

CHP ile CKMP’nin seçim stratejilerine baktığımızda özellikle CHP askeri müdahale sonrasında şehirdeki popülaritesini de arttırmasıyla sistemli bir şekilde seçim çalışmalarını yürütmüş özellikle basının kamuoyu oluşturmaktaki gücünü iyi kullanmış ve Konya İl Teşkilatınca çıkarılan Zaman Gazetesi aracılığıyla Konya seçmenine teşkilatın her türlü faaliyeti hakkında bilgi verilmiş, parti politikalarının iyice anlaşılması sağlanmıştır. CKMP seçim çalışmalarında köyleri ön planda tutan bir politika izlemiştir. CKMP Konya mitinginde de Genel Başkan Osman Bölükbaşı ve adaylar konuşmalarında “CKMP Köylü ve işçi partisidir” mesajını vermişlerdir. Bu politikada şüphesiz Konya nüfusunun çoğunluğunu kırsal kesimde yaşayan vatandaşların oluşturuyor olması etkilidir.

Hem milletvekilliği hem de CS üyelerinin seçiminin yapıldığı 1961 genel seçimleri 15 Ekim Pazar günü gerçekleştirilmiştir. Seçimler sonucunda CHP Konya’da çıkarmış olduğu 6 milletvekili, 5 senatör ile birinci parti olurken CHP’yi CKMP 4 milletvekili, AP 4 milletvekili ve YTP 2 milletvekili ile takip etmiştir. Partilerin sıralamalarına bakıldığında Konya seçmeni tercihini yeni kurulmuş olan siyasi partiler lehine değil 27 Mayıs sonrasında aktif siyasi hayatına devam etmiş olan partiler lehine yapmıştır. Bir diğer önemli husus ise tüm partilerin şehirden milletvekili çıkarmış olmalarıdır. Bu durum Konya’da demokrasi canlılığının bir göstergesidir.

Konya Ekspres Haber Merkezi Veysel CANÖZ